Οι ομάδες προσωπικής ανάπτυξης αποτελούν μια μορφή ομαδικής ψυχοθεραπείας, με στόχο την κατανόηση του εαυτού και την αναγνώριση της σπουδαιότητας των διαπροσωπικών σχέσεων, μέσα από την αλληλεπίδραση των μελών της.

Η κύρια ιδέα των ψυχοθεραπευτικών ομάδων είναι ότι η ομάδα αποτελεί μια μικρογραφία της κοινωνίας μας, όπου το άτομο έχει τη δυνατότητα να διαντιδράσει μέσα σε ένα ασφαλές και υποστηρικτικό πλαίσιο, λαμβάνοντας άμεσα ανατροφοδότηση για τη συμπεριφορά του και τον αντίκτυπο που έχει η συμπεριφορά του στα συναισθήματα των άλλων.

Μέσα στην ομάδα, κάθε άτομο εκθέτει προσωπικά του ζητήματα, γεγονότα, σκέψεις και αντιδράσεις που το απασχολούν, αναγνωρίζει και εκφράζει τα συναισθήματά του, ενθαρρύνει και ενθαρρύνεται, επιπλήττει και επιπλήττεται, κρίνει και κρίνεται, καθησυχάζει και καθυσυχάζεται (κλπ.), όμως όλα αυτά σε ένα πλαίσιο ασφαλές που η εμπειρία έχει σαφή διορθωτική και θεραπευτική επίδραση στα μέλη της.  Όλα τα μέλη της ομάδας επιδιώκουν τον ίδιο στόχο, γεγονός που προσφέρει στο άτομο την υποστήριξη, την εκτίμηση και την αποδοχή που έχει ανάγκη. Τα χαρακτηριστικά της ομάδας βοηθούν το άτομο να σπάσει τις άμυνες του και να αποκτήσει πρόσβαση στον εσωτερικό του κόσμο, ενισχύοντας την αυτεπίγνωση και την σχέση του ατόμου με τον ίδιο τον εαυτό του.

Προυποθέσεις

Οι ομάδες προσωπικής ανάπτυξης αποτελούνται από έξι έως 12 άτομα. Οι συναντήσεις της ομάδας πραγματοποιούνται μία φορά την εβδομάδα και διαρκούν μιάμιση ώρα. Βασικές προυποθέσεις για την παραμονή των μελών στην ομάδα είναι η συνέπεια στην ώρα και η εχεμύθεια όσων ακούγονται κατά τη διάρκεια των συνεδριών.

Οφέλη συμμετοχής σε Ομάδα Προσωπικής Ανάπτυξης

Για αρκετούς θεραπευόμενους, η «έκθεση» μπροστά σε μια ομάδα ανθρώπων, μπορεί να φαίνεται ένα δύσκολο βήμα. Γι’ αυτόν τον λόγο, η ομαδική θεραπεία επιλέγεται, εφόσον ο θεραπευόμενος έχει  παρακολουθήσει έναν αριθμό ατομικών συνεδριών, έχει νιώσει καλύτερα με την ιδέα της «έκθεσης» και νιώθει έτοιμος ως ένα βαθμό να μοιραστεί τις προσωπικές του εμπειρίες και να ακούσει τις εμπειρίες των συν-θεραπευόμενών του. Παρόλο που η προσοχή δεν εστιάζεται σε ένα μόνο άτομο, και ο θεραπευόμενος έχει, συγκριτικά με την ατομική θεραπεία, λιγότερο χρόνο, η ομαδική θεραπεία έχει πολλαπλά οφέλη. Μερικά από αυτά είναι :

•  Γνωριμία με τον εαυτό, έκφραση και διεύρυνση προσωπικού δυναμικού
•  Ανάπτυξη της αίσθηση της αυτο-αξίας
•  Αναγνώριση και εκμάθηση τρόπους έκφρασης των συναισθημάτων
•  Αναγνώριση και κατανόηση του τρόπο συσχέτισης με τον εαυτό και τους άλλους
•  Διερεύνηση των διαφόρων ρόλων που παίρνει το άτομο στην καθημερινότητά του
•  Αναγνώριση δυσλειτουργικών μοτίβων συμπεριφοράς και τον αντίκτυπο αυτών στη ζωή του
•  Διερεύνηση εναλλακτικών τρόπων συσχέτισης με τους άλλους, παρέχοντας τη δυνατότητα πειραματισμού στα ασφαλή πλαίσια της ομάδας
•  Βελτίωση των ήδη υπάρχοντων διαπροσωπικών σχέσεων
•  Δημιουργία νέων, ουσιαστικών σχέσεων
•  Δημιουργία αισθήματος συμπαράστασης, εκτίμησης και αποδοχής
•  Ενίσχυση εμπιστοσύνης στον εαυτό αλλά και στους άλλους, μέσω της ανάπτυξης σχέσεων εμπιστοσύνης μεταξύ των μελών
•  Λήψη ανατροφοδότησης σε προσωπικά ζητήματα, παρέχοντας ταυτόχρονα ποικιλία σε απόψεις και οπτικές γωνίες.

Αρχές της Ψυχοθεραπευτικής Ομάδας Προσωπικής Ανάπτυξης

Ο Irvin D. Yalom, στο βιβλίο του Θεωρία και Πράξη της Ομαδικής Ψυχοθεραπείας, αναφέρει τις «Αρχές της Ομαδικής Θεραπείας», όπως σημειώθηκαν από τους θεραπευόμενους του, κατά τη διαδικασία ομαδικής θεραπείας.

1. Κατανόηση του εαυτού:Τα άτομα διερευνούν και μαθαίνουν τους λόγους για τους οποίους σκέφτονται και νιώθουν με συγκεκριμένο τρόπο. Ανακαλύπτουν  και αποδέχονται μέρη του εαυτού τους που έως τώρα δεν γνώριζαν.
2. Ενστάλλαξη Ελπίδας: Η ομάδα αποτελείται από άτομα που βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια θεραπευτικής διαδικασίας. Η αντιμετώπιση θεμάτων και η πρόοδος των μελών δίνει ελπίδα σε όλους και ιδιαίτερα σε όσους βρίσκονται στα αρχικά στάδια.
3. Καθολικότητα: Η συνεύρεση με ανθρώπους που βιώνουν και νιώθουν τα ίδια πράγματα βοηθάει στην αίσθηση καλωσορίσματος στην ανθρώπινη φυλή και στη συνειδητοποίηση ότι δεν είναι μόνοι.
4. Αλτρουϊσμός: Τα μέλη ωθούνται στην αυτο-εκτίμηση και στην εμπιστοσύνη προσφέροντας τη βοήθειά τους στους άλλους και δίνοντας προτεραιότητα στις ανάγκες των άλλων.
5. Οικογενειακή επαναδιαδραμάτιση:Η ομάδα θυμίζει οικογενειακό περιβάλλον, μέσα στο οποίο τα μέλη διερευνούν τις εμπειρίες που έχουν συμβάλλει στην ανάπτυξη της προσωπικότητα τους και κατανοούν την υιοθέτηση συγκεκριμένων συμπεριφορών, στα πλαίσια κατανόησης και αποδοχής.
6. Διαπροσωπική μάθηση:Η έκφραση της γνώμης και η ειλικρίνεια των άλλων μελών επισημαίνουν συνήθειες ή συμπεριφορές που ενοχλούν καιι βοηθούν το άτομο να αντιληφθεί τι εντύπωση δίνει. Αναπτύσσεται η κοινωνική επαφή, η αλληλεπίδραση και η εμπιστοσύνη.
7. Συνεκτικότητα ομάδας:Επειδή η ομάδα έχει κοινό στόχο, αναπτύσσεται η αίσθηση της αποδοχής καθώς το άτομο ανακαλύπτει πράγματα για τον εαυτό του που το φέρνουν σε δύσκολη θέση και νιώθει ότι ανήκει σε μία ομάδα ανθρώπων που το καταλαβαίνουν και το αποδέχονται.
8. Κάθαρση:Το άτομο μοιράζεται συναισθήματα και εμπειρίες με μία ομάδα ανθρώπων που μπορεί να ανακουφίσει τον πόνο, τις ενοχές και το άγχος.
9. Μετάδοση πληροφοριών: Τα μέλη βοηθούν το ένα το άλλο με το μοίρασμα των πληροφοριών, προτάσεις, συμβουλές.

• Μιμητική συμπεριφορά:Η διαπίστωση ότι τα άτομα μπορούν να ανακαλύπτουν και να αποκαλύπτουν πράγματα που τους φέρνουν σε δύσκολη θέση και ότι αυτό τους ωφελεί, παρακινεί προς μίμηση. Επίσης, μέσα στην ομάδα υπάρχουν στάσεις και συμπεριφορές κάποιου ή κάποιων ατόμων που τα άτομα επιθυμούν να υιοθετήσουν.
• Υπαρξιακοί παράγοντες:Τα άτομα της ομάδας εισπράττουν στήριξη καθώς έρχονται αντιμέτωπα με θεμελιώδη ζητήματα ζωής και θανάτου. Καλούνται να δουν τη ζωή τους πιο ειλικρινά, να σεβαστούν τις ανάγκες τους, να δίνουν λιγότερη βαρύτητα σε όσα θεωρούν ασήμαντα και να συνειδητοποιούν περισσότερο ότι η ευθύνη για τη ζωή τους, τις πράξεις και τις επιλογές τους είναι στα δικά τους χέρια.

Yalom, D. Irvin, & Leszcz, M., Θεωρία και Πράξη της Ομαδικής Ψυχοθεραπείας, Αθήνα, (2006), εκδόσεις ΑΓΡΑ Α.Ε.